Wednesday, September 15, 2010

बादशहाची अंगठी-
फेलूदा आणि तोपशे लखनऊमध्ये सुटी घालवत असताना एक मोगलकालीन अमूल्य अंगठी चोरीला जाते. फेलूदा तपासाला सुरुवात करतो आणि एका मोठय़ा गुन्हेगाराच्या पाठलागाला प्रारंभ होतो. हा पाठलाग त्याला लक्ष्मणझुल्याकडे घेऊन जातो आणि तेथे एका खडखडय़ा सापाशी तो कसा सामना करतो, याची ही चित्तथरारक कहाणी आहे.
गंगटोकमधील गडबड - निसर्गरम्य गंगटोक या ठिकाणी फेलूदा तोपशे सुटी घालवायला आलेले असतात. तिथे एका कारखानदाराची गूढ हत्या होते. गुन्हेगाराचा माग फेलूदा कसं सोडवतो, ते रोमहर्षक रहस्य या पुस्तकात उलगडलं आहे.
सोनेरी किल्ला- या रोमहर्षक गोष्टीत फेलूदा आणि तोपशे हे मानसशास्त्रज्ञ डॉ. हाजरा आणि मुकुल यांचा पाठलाग करत थेट राजस्थानात पोहोचतात. आपल्याला पूर्वजन्मातील घटना आठवत आहेत, असा मुकुलचा दावा असतो. फेलूदा तोपशे यांना प्रवासात लोकप्रिय रहस्यकथा-लेखक जटायू भेटतात. तेही या दोघांच्या साहसात सामील होतात. अखेर मुकुलच्या सोनेरी किल्ल्यापर्यंत ते पोहोचतात. तिथे या गहन, गूढ, गुंतागुंतीच्या प्रकरणातील अनेक धाग्यांची उकल फेलूदा कौशल्याने हुषारीने करतो.
केस ॅटेची केसची - या गोष्टीत कालका मेलने प्रवास करत असताना त्याच्या निळ्या ॅटॅची केसची दुसऱ्या प्रवाशाच्या केसशी अदलाबदल होते. आपली ॅटॅची परत मिळवून देण्याचं काम तो गृहस्थ फेलूदावर सोपवतो. फेलूदा, तोपशे आणि जटायू ॅटॅची केसचा शोध घेत सिमल्याला पोहोचतात. तेथे अनपेक्षित वळणे मिळून त्यांचा प्रवास खडतर बनतो. सिमल्याच्या बर्फाळ उतारावर या कथेचा श्वास रोखून ठेवणारा उत्कर्षबिंदू या कथेत लेखकाने साधला आहे.
कैलासातील कारस्थान - भारतातील अमूल्य शिल्पांची तस्करी रोखण्यासाठी भुवनेश्वर येथील मंदिरातील यक्षीच्या मस्तकाच्या चोरीचा मागोवा घेत फेलूदा आणि त्यांची टीम वेरुळच्या गुंफांपाशी पोहोचते आणि फेलूदा आपले सारे कौशल्य वापरून या प्रकरणाची उकल करतो.
रॉयल बेंगॉलचे रहस्य - प्रासादात दडवलेल्या गुप्त खजिन्याची माहिती असलेलं सांकेतिक भाषेतील कोडं फेलूदा उलगडत असतो. त्यावेळी जंगलात त्याची गाठ पडते एका रॉयल बेंगॉल नरभक्षक वाघाशी. साहस, शिकार आणि घनदाट दंगलाइतकंच रहस्याचं जाळं असलेली ही कादंबरी वाचावी अशीच.
गणेशाचे गौडबंगाल-
दुर्गापूजेच्या काळात वाराणशीतील प्रसिद्ध कुटुंबाच्या घरातून गणेशाच्या एका मौल्यवान मूर्तीची चोरी होते. ती मूर्ती परत मिळवताना फेलूदाला अट्टल बदमाशाशी सामना करावा लागतो, एका खुनाचा उलगडा करताना भोंदू साधूचं बिंग फोडावं लागतं. ही कहाणी वाचकांची उत्कंठा ताणून धरते.
मुंबईचे डाकू - या कहाणीत जटायूच्या ताज्या पुस्तकावर आधारित मुंबईत जेट बहादुर नावाचा चित्रपट तयार होत असतो. त्याचे शूटिंग पाहायला फेलूदा, तोपशे आणि जटायू मुंबईत आलेले असतात. लाल शर्टातील इसमाला जटायूने एक पाकीट दिल्यावर चित्रपटाचा निर्माता राहात असलेल्या उत्तुंग इमारतीच्या लिफ्टमध्ये एक खून होतो. फेलूदा त्याचे सोबती अत्यंत थरारक परिस्थितीत सापडतात. हे रोमांचक रहस्य शूटिगच्या स्थळावरील धावत्या आगगाडीत अधिक वाढत जातं.
दफनभूमीतील गूढ - कोलकात्यातील पार्कस्ट्रीट दफनभूमीला भेट द्यायला गेले असता फेलूदा त्यांच्या मित्रांना एक थडगं खणलेलं आढळतं. चक्रावून टाकणारं गूढ वाचकांना झपाटून टाकतं.
देवतेचा शाप - राजरप्पाच्या खडकाळ नदी किनाऱ्यावरील मंदिराजवळ घडलेल्या घटनेचे पर्यवसान हजारीबाग येथील एका कुटुंबप्रमुखाच्या मृत्यूत होतं. सांकेतिक संदेश लिहिलेल्या डायऱ्या, हरवलेला एक मौल्यवान तिकीटसंग्रह, हजारीबगेच्या रस्त्यावर फिरणारा सर्कशीतला वाघ यामुळे या सहस्यकथेला एक वेगळाच थरारक रंग चढला आहे.
मृत्यूघर - एका मौल्यवान हस्तलिखिताचा शोध घेत असताना फेलूदा आणि त्याच्या सोबत्यांना चमत्कारिक भयंकर माणसं भेटतात आणि फेलूदाला एक रक्त गोठवणारं गूढ, गहन प्रकरण सोडवावं लागतं, ती थरारक गोष्ट या पुस्तकात दिली आहे.
काठमांडूतील कर्दनकाळ - कोलकात्याच्या हॉटेलमधील एका अनोळखी इसमाच्या खुनाचा माग काढत फेलूदा त्याचे मित्र काठमांडूत त्यांच्या जुन्या शत्रूच्या गुहेत जाऊन पोहोचतात आणि त्यातून फेलूदा नकली औषधांचा घोटाळा उघडकीस आणतो. तिथे एकामागोमाग घडणाऱ्या घटनांमुळे ही साहसकथा रंजक, रोचक, रोमहर्षक झाली आहे.
(‘फॅन्टॅस्टिक फेलूदा’ संच- रोहन प्रकाशन, या १२ पुस्तकांचा ९०० रुपयांचा संच ६७५ रुपयांना सवलतीत उपलब्ध आहे. त्याचसोबत कोणत्याही दोन पुस्तकांसोबत एक आकर्षक, लहानसे स्लॅमबुक भेट म्हणून देण्यात येत आहे. )

सौजन्य : (ग्रंथविश्व) -दैनिक लोकसत्ता
प्रकाशक : रोहब प्रकाशन ,पुणे

Friday, September 10, 2010

-- सुचिता देशपांडे
सत्यजित रे यांनी लिहिलेल्या ‘फॅन्टॅस्टिक फेलूदा’ या साहसकथांनी बंगालमधील कित्येक पिढय़ांतीलकिशोरवयीन मुलांच्या मनावर अधिराज्य गाजवलं. या मूळ बंगाली पुस्तकाचा जो इंग्रजी अनुवाद प्रसिद्ध झाला, त्यातील निवडक १२ रहस्यकथांचा अशोक जैन यांनी मराठी अनुवाद केला असून ‘रोहन प्रकाशन’ने हा संग्राह्य संचअलीकडेच प्रकाशित केला आहे. मराठीत कुमार-साहित्य फारच मर्यादित आहे. या संचामुळे कुमार साहित्यातमोलाची भर पडली आहे.
या साहसकथांचा अनुवाद करताना बंगाली व्यक्ती, स्थळं, खाद्यपदार्थ यांच्या मूळ बंगाली नावांचं उच्चारण, तसंचबंगाली सामाजिक, सांस्कृतिक संदर्भ समजून घेण्याचा अशोक जैन यांनी जाणीवपूर्वक केलेला प्रयत्न दिसून येतो. या साहसकथा जरी कुमार आणि किशोरवयीन मुलांसाठी लिहिलेल्या असल्या तरी त्यातील नाटय़, उत्कंठा मोठय़ावयाच्या वाचकांनाही तितकंच भुरळ घालतं. या साहसकथांमध्ये ओढूनताणून पैदा केलेलं रहस्य नाही, तर यातीलसर्वच कथांची रचना, बांधणी, सूत्रमांडणी अत्यंत परिपक्व आहे. सत्यजित रे यांचं मोठेपण या बालवाचकांसाठीलिहिलेल्या रहस्यकथांमधून अधोरेखित झालंय. या कथांमध्ये येणारे प्रसंग, त्यातील वाढत जाणारं उत्कंठानाटय़आणि सरतेशेवटी फेलूदाने केलेला रहस्यभेद- या सर्व प्रक्रियेमध्ये वाचकही सहभागी होत जातात. कोण असेल बरंदोषी, या वाचकाला पडलेल्या प्रश्नाचं उत्तर अत्यंत संगतवार त्यांच्या हाती लागतं. या रहस्यकथांच्या लैखनशैलीतकुठेही अवाजवी अभिनिवेश, आक्रस्ताळेपणा नाही आणि त्याहूनही महत्त्वाचं म्हणजे हिंसा नाही. तरीही त्यातीलव्यक्तिरेखा, प्रसंगचित्रण इतकं जिवंत आहे की, त्यामुळे वाचक त्या गोष्टीत पुरता गुंतत जातो.
रहस्य उलगडून दाखवणारा फेलूदा हा या १२ साहसकथांमधील समान धागा जरी असला तरी त्यातील प्रत्येक कथाही वेगळ्या वळणाची आहे. कोलकात्यासह गंगटोक, लखनौ, राजस्थान, सिमला, हजारीबाग, जगन्नाथपुरीचासमुद्रकिनारा, काठमांडू, भुवनेश्वर, वाराणसी, मुंबई अशा वेगवेगळ्या ठिकाणी या रहस्यकथा घडतात. त्याठिकाणचा निसर्ग, तिथली संस्कृती, लोकपरंपरा, वन्यजीवन इतक्या सहजपणे या कथांमध्ये डोकावलं आहे, कीत्यामुळे या कथा अधिक जिवंत, एकजिनसी झाल्याचं वाचताना जाणवतं.
सत्यजित रे या अफलातून माणसाची निरीक्षणशक्ती, प्रसंगांची तपशीलवार मांडणी व लेखनशैली यामुळे यारहस्यकथांचा वाचकवर्ग सीमित राहत नाही. त्यांच्या निरीक्षणशक्तीचा एक नमुना द्यायचा म्हणजे ‘गंगटोकमधीलगडबड’ या कथेत एक वाक्य आहे- ‘या प्रदेशात एखादी जळू झाडावरून तुमच्या डोक्यावर फक्त जुलै आणिऑगस्टमध्येच पडू शकते. वर्षांतील बाकीच्या दिवसांत जळवा फक्त जमिनीवर असतात.’
या कथांमध्ये तिथल्या जीवनशैलीचे, ऋतुमानाचे इतके बारकावे आलेत, की त्यामुळे साहजिकच या कथांना एकवेगळा प्रादेशिक बाज आलेला आहे. मूळ कथेतील भाषिक आणि लोकसंस्कृतीचे हे सारे कंगोरे अनुवादातहीचपखलपणे पकडण्यात जैन यशस्वी ठरले आहेत. म्हणूनच या केवळ रहस्यकथा नाहीत, तर त्यापलीकडेझेपावणाऱ्या साहित्याच्या खाणाखुणा या कथांमध्ये सापडतात. या पुस्तकांमधील व्यक्तिचित्रांमध्ये तल्लख वतडफदार फेलूदा, त्याचा चुलतभाऊ तपेश ऊर्फ तोपशे आणि त्यांच्या समवेत अनेकदा असणारे लालमोहनबाबू उर्फसहस्यकथा-लेखक जटायू हे धांदरट गुंडय़ाभाऊ असे त्रिकूट मराठी वाचकांनाही नक्कीच भुरळ घालेल.
सत्यजित रे यांचे साहित्य ‘संदेश’ या मासिकात १९६१ साली प्रसिद्ध होऊ लागल्यानंतर ते अल्पावधीतच लोकप्रियझाले. गुप्तहेर फेलूदा ही त्यांनी रेखाटलेली व्यक्तिरेखाही अजरामर झाली आणि बंगाली सांस्कृतिक जीवनाचा एकअविभाज्य भाग बनली. फेलूदाच्या साहसकथा प्रत्यक्ष लिखाणाचा कालखंड आणि या १२ पुस्तकांचा आता मराठीझालेला अनुवाद यात काळाचे बरंच अंतर असलं तरी ही पुस्तकं वाचताना काळाचं हे अंतर तसूभरही जाणवतनाही, हेच या कथांचं बलस्थान म्हणायला हवं.
या पुस्तकांच्या संचामध्ये बादशहाची अंगठी, गंगटोकमधील गडबड, सोनेरी किल्ला, केस-अॅटॅची केसची, कैलासातील कारस्थान, रॉयल बेंगॉलचे रहस्य, गणेशाचे गौडबंगाल, मुंबईचे डाकू, दफनभूमीतील गूढ, देवतेचाशाप, मृत्यूघर, काठमांडूतील कर्दनकाळ अशा १२ पुस्तकांचा समावेश आहे.
(‘फॅन्टॅस्टिक फेलूदा’ संच- रोहन प्रकाशन, या १२ पुस्तकांचा ९०० रुपयांचा संच ६७५ रुपयांना सवलतीत उपलब्धआहे. त्याचसोबत कोणत्याही दोन पुस्तकांसोबत एक आकर्षक, लहानसे स्लॅमबुक भेट म्हणून देण्यात येत आहे. )

-[ Credit: This article is written by Suchita deshpande for daily newspaper loksatta -29 august 2010]

Sunday, September 5, 2010

प्राचीन गुप्त आणि रहस्यमय संघटना कधी ऐकले नाही असे अस्त्र आणि कल्पनाच करता येणार नाही असे लक्ष्य. रॉबर्ट लँग्डन या हार्वर्ड विद्यापीठातील चिन्हशास्त्र तज्ज्ञाला स्वित्झल|डमधल्या सुप्रसिद्ध "सर्न' या संशोधन संस्थेकडून त्यांच्या एका खून पडलेल्या फिजिसिस्टच्या छातीवर उमटवलेल्या प्रतीकाचा अर्थ कळून घेण्यासाठी बोलावले गेले. हिट्टोरिया वेत्रा या सुंदर शास्त्रज्ञाबरोबर, कॅथलिक चर्चचा भीषण सूड उगवण्यासाठी शेकडो वर्षे टपलेल्या, इल्युमिनाटी या पंथाचे गुप्त ठिकाण शोधण्यासाठी धोकादायक भुयारे, दफनभूमी, एकाकी कथीड्रल्स, यांच्यामधून शोध घेताना ते अपहरण केलेल्या चार कार्डिनल्सच्या भीषण आणि क्रूर हत्यांचेही साक्षीदार बनतात. स्वत:च्या डोळ्यांनी पाहिलेले प्रसंग आणि या भयानक कटकारस्थानाच्या मुळाशी पोहोचताना त्यांनी हॅटिकनचा बचाव करण्यासाठी जिवावर उदार होऊन केलेले अतुलनीय साहस यांचा खरा अर्थसुद्धा किती विलक्षण धक्कादायक ठरावा?
एन्जल्स अँड डेमन्स (Angels and Demons by Dan Brown )
मूळ लेखक : डॅन ब्राउन
अनुवाद : बाल भागवत
प्रकाशक : मेहता पब्लिशिंग हाऊस

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...